Czym jest spektrum autyzmu?
Zgodnie z podręcznikami klasyfikacji zaburzeń psychicznych ICD i DSM, spektrum autyzmu to zaburzenie diagnozowane na podstawie kryteriów, które w historii zmieniły się kilkakrotnie. Spektrum autyzmu „jest więc kategorią pod wieloma względami graniczną, nieostrą i niejasną, efemeryczną i zmienną i przez to stale odsłaniającą swoją arbitralność i bardziej społeczną niż biologiczną konstrukcję. […]
Częścią tej opowieści jest eugenika, instytucjonalna przemoc i stygmatyzacja, którym poddawano i poddaje się osoby z autyzmem” (Płatos, 2018:101).
W rozważaniach nie można pominąć teorii neuroróżnorodności, która przywołuje neuronaukę oraz psychologię pozytywną, akcentującą problematykę zasobów i cech sygnaturowanych osoby, nie zaś jej deficytów czy defektów. Neuroróżnorodność to przede wszystkim rodzaj filozofii społecznej akceptacji i promocji równych szans, niezależnie od ich swoistości neurobiologicznej.
Źródłem tej myśli była krytyka nadmiernej medykalizacji problematyki niepełnosprawności o etiologii biologicznej i psychologicznej.
Koncepcja wynikała też z oporu wobec dominującego we współczesnym dyskursie o niepełnosprawności przekonania o wyłącznie dysfunkcjonalnym charakterze zaburzeń.
Trudności z przystosowaniem się osób z autyzmem do coraz to nowych, zmieniających się warunków otoczenia nie przeszkadzają im w tym, aby zacząć samodzielnie – obserwując zachowania innych poszukiwać okazji do wzięcia losu w swoje ręce.
Potrzebują wsparcia, a nie terapii. Według Elżbiety Minczakiewicz osoby z autyzmem, stojąc u progu dorosłości, z determinacją walczą o kontakty z rodziną i przyjaciółmi o realizację swoich marzeń i planów dotyczących indywidualnie postrzeganej bliższej, i dalszej przyszłości (2017:63-64).
dr hab. Anna Prokopiak
Katedra Psychopedagogiki Specjalnej i Socjopedagogiki Specjalnej UMCS,
Prezes Fundacji Alpha
Objawy/zachowania
Objawy autyzmu manifestują się w trzech głównych obszarach: relacjach z innymi ludźmi, komunikacji i języku oraz stereotypowych zachowaniach, zainteresowaniach i wzorcach aktywności. Chociaż typowe objawy autyzmu są zwykle zauważalne przed trzecim rokiem życia, diagnoza może być postawiona u dzieci, młodzieży lub dorosłych.
Kolejne kroki
Diagnozy autyzmu zwykle dokonują wspólnie lekarz psychiatra, psycholog, pedagog specjalny. Bywa, że do zespołu zapraszany jest inny specjalista – w zależności od potrzeb. Po przeprowadzeniu wywiadu z rodzicami, obserwacji dziecka oraz wykonaniu odpowiednich testów.
Słowniczek
Najważniejsze i najbardziej przydatne pojęcia związane ze spektrum autyzmu
Materiały do pobrania
Standardy ochrony małoletnich - czyli co trzeba robić, żeby dzieci były bezpieczne
